Αίγυπτος-Μετά την αναχώρηση του Μουμπάρακ: Ως «δημοκρατική μετάβαση», ο στρατός στην εξουσία

18 Φεβρουαρίου 2011

Πως να μην χαίρεται κανείς μαθαίνοντας την πτώση ενός δικτάτορα που έχει καταπιέσει το λαό του τα τελευταία τριάντα χρόνια. Αλλά όποιος ικανοποιείται μόνο με αυτό, δείχνει μια στενή όψη, μια στενή κοινωνική όψη, μια όψη των μικρών φιλελεύθερων μπουρζουάδων που ικανοποιούνται, με την υπόσχεση - και την υπόσχεση μόνο - για ένα αόριστα κοινοβουλευτικό πολίτευμα. Αυτό μπορεί να εξηγείται εκ μέρος εκείνοι που διαμαρτυρήθηκαν δεκαοχτώ ημέρες πλατεία Ταχρίρ, μετά από δεκαετίες πίεση και ανύπαρξη ελευθερίας, οι οποίοι έψαξαν το δρόμο τους μέσα στην πάλη και διακινδύνευσαν την ζωή τους. Αυτό μπορεί να εξηγείται ακόμη πιο πολύ εκ μέρος των αποκληρωμένων που μπήκαν στην πάλη. Αυτό είναι όμως απαράδεχτο εκ μέρος εκείνοι που σχολιάζουν από μακριά την εξέλιξη της κατάστασης στην Αίγυπτο, ειδικά από μαχητές που λέγονται ακροαριστεροί, μέχρι και επαναστάτες.

Διότι αφού έφυγε ο Μουμπάρακ, με τα 40 ή 70 δισεκατομμύρια κλεμμένα από το λαό του, η στρατιωτική ιεραρχία και ο στρατός, τους οποίους ήταν ο αντιπρόσωπος και που ήταν η βάση του πολιτεύματός του, παραμένουν.

Ούτε δύο ημέρες μετά την διαφυγή του Μουμπάρακ, ο αντικαταστάτης του, ο Ταντάουι, υπουργός Αμύνης του δικτάτορα από το 1991, έδωσε μία περίληψη της κατανόησης του της ελευθερίας καταγγέλλοντας τις απεργίες και προετοιμάζοντας να απαγορεύσει τις συνδικαλιστικές και εργατικές συνεδριάσεις. Που καθαρά σημαίνει ότι όχι μόνο οι εκμεταλλευόμενες μάζες, οι φτωχοί αυτής της χώρας, οι εργάτες, οι φτωχοί αγρότες, οι άνεργοι και ο αναρίθμητος μικρός λαός που ζει με λιγότερο από ένα ευρώ την ημέρα, δεν πρέπει να ελπίζουνε για καμία αλλαγή της κατάστασης τους με την αλλαγή του πολιτεύματος, αλλά μάλιστα στερούνται τα πιο ουσιαστικά δικαιώματα τα οποία θα επωφεληθούν ίσως - αυτό δεν είναι καθόλου σίγουρο! - η μικρή μπουρζουαζία, οι φοιτητές, οι διανοούμενοι, οι άνεργοι πτυχιούχοι, δηλαδή η πλειοψηφία των διαδηλωτών της πλατείας Ταχρίρ.

Θα δείξει τελικά πόσο από εκείνοι που χόρευαν και τραγούδαγαν σε αυτή την πλατεία πάνω στην διαφυγή του Μουμπάρακ θα νοιάζονται για το ο΄τι γίνεται για τους εργαζόμενους που, ίσως ακολουθώντας το παράδειγμά τους, άρχισαν να υπερασπίσουν το δικαίωμα για την ύπαρξη τους, απαιτώντας αύξηση της αγοραστικής δύναμης τους και καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Ο ΜΟΥΜΠΆΡΑΚ ΑΝΑΓΚΑΖΜΈΝΟΣ ΝΑ ΦΎΓΕΙ

Ακόμη μέχρι την Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου, ο Μουμπάρακ που κρατιότανε στην θέση του, πρόφερε μια υπερρεαλιστική πατερναλιστική ομιλία στην επαναστατημένη νεολαία, σαν «ένας πατέρας στα παιδιά του», όπως είπε. Φήμες τον έλεγαν ήδη στη διαφυγή, φήμες επιβεβαιωμένες όχι μόνο από τις δηλώσεις από κάποιοι αξιωματικοί αλλά επίσης από τον ίδιο τον διευθυντή της CIA. Ο Μουμπάρακ σκεφτόταν ακόμη ότι είχε την υποστήριξη των στρατιωτικών ηγετών, των συνεργατών και των ανθρώπων που είχε ο ίδιος βάλει σε υψηλές θέσεις και που σίγουρα έχουν μοιρασθεί μαζί του τα κρατικά ταμεία.

Οι απελπισμένες φράσεις του, όταν ορκίζονταν ότι δεν θα υπάκουγε «στις εντολές του εξωτερικού από όπου και να έρχονται», όταν φώναξε ότι τον είχαν εγκαταλείψει οι ηγέτες των ΥΠΑ, δεν μπόρεσαν προφανώς να πείσουν τους διαδηλωτές της πλατείας Ταχρίρ. Ακόμα λιγότερο την στρατιωτική ηγεσία που υπάκουγε περισσότερο το αμερικάνικο επιτελείο.

Τι έκρυβε η αλλαγή που έγινε μεταξύ τη νύχτα της Πέμπτης, 10 έως την Παρασκευή, 11 Φεβρουαρίου, ανάμεσα στην ομιλία του Μουμπάρακ και αυτή του παροδικού αντιπροέδρου του Σουλεϊμαν, η οποία ανήγγειλε ότι «ο Πρόεδρος Μουμπάρακ αποφάσισε να εγκαταλείψει την προεδρία της δημοκρατίας και διάταξε το ανώτατο Συμβούλιο των στρατιωτικών δυνάμεων να διαχειριστούν τις κρατικές υποθέσεις της χώρας»; Μήπως ήταν το γεγονός ότι οι τελευταίοι πιστοί στρατιωτικοί ηγέτες είχαν εγκαταλείψει τον Μουμπάρακ; Η μήπως ήταν επειδή, με την έννοια της ευθύνης όσον αφορά την στρατιωτική ιεραρχία, δεν θέλησε να ρισκάρει την διαίρεση της;

Καμία σημασία: ούτως η άλλως, ο Μουμπάρακ είχε πολιτικά ήδη πεθάνει. Είχε το τέλος οποιοδήποτε δικτάτορα όταν ο μίσος που προκαλεί ξεπερνάει το φόβο που εμπνέει. Έξω λοιπόν ο Μουμπάρακ, θέση στον Ταντάουι, και γύρο του το ανώτατο στρατιωτικό Συμβουλίο!

Αυτό δεν είναι ίσως το τέλος της εξέλιξης στην κορυφή του στρατού, επειδή θα ήταν καταπληκτικό στην σκιά των παλαιών στρατηγών χορτασμένοι υπό Μουμπάρακ να μην σπρώχνουν πιο νέους στρατηγούς, η συνταγματάρχες βιαστικοί να πάρουν θέσεις και να έχουν πρόσβαση στη φάτνη.

Θα ήταν ανακριβής να πει κάποιος ότι ο στρατός, δηλαδή η στρατιωτική ιεραρχία, πήρε την εξουσία: δεν την άφησε ποτέ. Οι κορυφές του στρατού, από Νάσσερ και μετά, πάντα διάλεξαν ένας δικός τους για την ανώτατη θέση. Η κύρια διαφορά, είναι ότι αυτή τη φορά ο στρατός, θεμέλιο της εξουσίας του Μουμπάρακ, εστία της διαφθοράς που ελέγχει ένα σημαντικό μέρος της οικονομίας, χειροκροτήθηκε ως εργαλείο «της δημοκρατικής μετάβασης». Μέχρι και η γαλλική εφημερίδα Λε Μοντ, καθόλου ύποπτη για συμπάθειες για την ακροαριστερά, σημειώνει: «Για την κατάληξη τις διεκδικήσεις τις, η αντιπολίτευση δεν έχει καμία εγγύηση, εκτός από αυτή που στηρίζεται πάνω στην επικίνδυνη ιδέα σύμφωνα με την οποία ο στρατός θα είχε για προτεραιότητα ο θρίαμβος της δημοκρατίας στην Αίγυπτο.» Ευφημισμός πως λέγονται τα πράγματα! Και η εφημερίδα να θυμίσει όχι μόνο το παρελθόν αυτού του στρατού, τις αιματηρές παρεμβάσεις του, αλλά επίσης ότι «ο στρατός έχει σημαντικά οικονομικά ενδιαφέροντα να προστατεύσει. Οι στρατηγοί είναι μεγάλοι ιδιοκτήτες εδαφών και ακινήτων». Είναι έτσι σαφώς ότι αυτοί δεν θα εγκαταλείψουν τα προνόμιά τους, ακόμα κι αν φαίνονται σαν φύλακες της δημοκρατίας για τους πιο εύπιστους κάτοικους της πλατείας Ταχρίρ. Τους έδιωξαν τελικά χωρίς τρόπο από αυτή την πλατεία, διαλύοντας τις πρόχειρες εγκαταστάσεις τους.

Αυτό που παίζεται, δεν είναι να παραμείνουν σε μια γωνιά της πλατείας Ταχρίρ, καθώς η οικονομία ξαναξεκινάει στις οδούς του Καίρου και ταυτόχρονα, μέσα στα εργοστάσια σε απεργία, ο στρατός θα κλειδώνει τις πόρτες, θα βάζει τους απειθείς εργαζομένους έξω, μέχρι και, από το φόβο μιας υπερβολικά βίαια αντίδρασης, θα μπορούσε να τους πυροβολήσει αμέσως.

ΑΠΕΡΓΊΕΣ: ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΠΑΛΗΣ;

Αντιθέτως σε αυτό που ελπίζουν οι στρατηγοί και οι προστάτες τους των μεγάλων δυνάμεων, όλα ίσως δεν έχουν τελειώσει στην Αίγυπτο. Οι απεργίες που έχουν αρχίσει είναι ίσως ένας σπινθήρας που θα φέρει μια ισχυρή κοινωνική κίνηση, που θα προέρχεται αυτή τη φορά από την εργατική τάξη και τις φτωχές μάζες.

Αντί για φωνές και χαρές με μαντίλια στο χέρι μετά την πτώση του Μουμπάρακ, αυτό που οποιοσδήποτε επαναστάτης μπορεί να επιθυμήσει, και από μακριά, είναι ότι η εργατική τάξη, που έμαθε να παλεύει για τις υλικές διεκδικήσεις της μάλιστα υπό τη δικτατορία του Μουμπάρακ, να μην εντυπωσιαστεί από το ανώτατο στρατιωτικό συμβουλίου που την καλεί να σταματήσει τις απεργίες. Ως προς το εργατικό σόμα, οι στρατιωτικοί ούτε κρύβουν ότι, πίσω από αυτά τα λόγια καλώντας για την ώρα της ευθύνης, υπάρχουν τα ρόπαλα στην καλύτερη περίπτωση, και τα πυροβόλα στην χειρότερη. Και ήδη πολλαπλασιάζονται οι προειδοποιήσεις από τους κύκλους που χαιρετούν την αναχώρηση του Μουμπάρακ και ταυτόχρονα δηλώνουν ότι η «επανάσταση» δεν πρέπει να πάει πέρα, ότι δεν μπορούμε «να τα έχουμε όλα». Αλλά προς το παρόν, οι εκμεταλλευόμενες μάζες δεν κέρδισαν τίποτα!

Στις ανόητες ερωτήσεις των δημοσιογράφων που, μπροστά τις τηλεοπτικές κάμερες, ρωτούν στα «μπόουτ πίπολ» από Τυνησία προς Ιταλία: «Γιατί εγκαταλείπετε τη χώρα σας αφού η επανάσταση έχει θριαμβεύσει και ο δικτάτορας έχει φύγει; », μερικοί απαντούν απλά: «Διότι παρ\' όλα αυτά δεν έχω δουλειά, ούτε τίποτα για να θρέψω την οικογένειά μου! »

Ούτε στην Τυνησία, ούτε και στην Αίγυπτο, το νέο πολίτευμα δεν απαντάει και δεν θα απαντήσει στο ερώτημα: πώς να εξασφαλίσουμε το ψωμί για τους πιο φτωχούς; Δεν θα τους εξασφαλίσει ούτε τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα. Μέσα στις παραχωρημένες ελευθερίες, υπάρχει περίπτωση να γίνουν βουλευτικές εκλογές, δηλαδή ένα δημοκρατικό βερνίκι που θα κρύβει το γεγονός ότι οι εκμεταλλευόμενες τάξεις θα συνεχίσουν να είναι υπό τον έλεγχο της αστυνομίας - η ίδια, όπως πριν -, τους στρατιώτες - οι ίδιοι, όπως πριν -, τις τοπικές αρχές - οι ίδιες, όπως πριν. Η ιντελιτζέντσια θα μπορέσει ίσως να διαβάζει, πάλι καλά, μερικά έργα του Naguib Mahfouz μέχρι τώρα απαγορευμένα! Αλλά τι σημάνει τέτοιο είδος ελευθερίας για την πλειοψηφία των εκμεταλλευόμενων, όταν αυτοί έχουν καθημερινό πρόβλημα να βρούνε ψωμί και όταν από αυτούς πολλοί δεν ξέρουν να διαβάζουν;

Μόνο για το δικαίωμα να έχουν ελάχιστες ελευθερίες, οι εκμεταλλευόμενες τάξεις πρέπει τα το επιβάλλουνε και να αποκτήσουν τα μέσα για αυτό.

Δεν ξέρουμε πολλά για το μέγεθος της κοινωνικής επανάστασης, ούτε πόσο αποφασισμένοι είναι οι εργάτες σε απεργία η οι φτωχοί αγρότες, που λένε κάποιες πληροφορίες ότι μπήκαν στην επανάσταση. Ίσως έχουν αρκετή ενέργεια να συνεχίσουν, τώρα που η μικρή μπουρζουαζία αντί-Μουμπάρακ αποσύρεται; Ίσως θα βρεθούν ανάμεσα της, γυναίκες και άνδρες που δεν ικανοποιούνται μόνο με την διαφυγή του δικτάτορα φωνάζοντας «κερδίσαμε!» και θα κάνουν την προσπάθεια να καταλάβουνε την κατάσταση; Και, ίσως, να καταλάβουνε ότι η ακραία εκμετάλλευση, η κοινωνική πίεση σε όφελος της τοπικής μπουρζουαζίας, τους κερδοσκόπους μαζεμένοι γύρω από το στρατό, και της ιμπεριαλιστικής μπουρζουαζίας, δεν αφήνει περιθώριο για δημοκρατικές ελευθερίες, ούτε και γι' αυτούς.

Αυτή η «δημοκρατική μετάβαση», με την οποία χαίρονται οι διάφοροι φιλελεύθεροι μικροί μπουρζουάδες όπως και, προφανώς με υποκρισία, τα σκεπτόμενα κεφάλια του ιμπεριαλισμού, προορίζεται μόνο για την σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης, για να σιωπήσει η αντιπολίτευση, πριν οι εκμεταλλευόμενες μάζες να συμμετάσχουν μαζικά, πριν να αρχίζουν να παλεύουν για τα ταξικά ενδιαφέροντα τους.

Εκεί ακόμα, μια και μπούνε στο δρόμο της πάλης, οι εκμεταλλευόμενοι παλεύοντας για τα δικά τους ενδιαφέροντά μπορούν να μάθουν, και μάλιστα να μάθουν πολύ γρήγορα. Τότε, θα μπορούμε να μιλάμε για ελπίδα και να χαιρόμαστε πραγματικά για την αιγυπτιακή επανάσταση που προχωράει!

Georges KALDY

Lutte Ouvrière 18 Φεβρουαρίου 2011